Giống chó Bắc Hà được gọi theo địa danh xuất xứ, thuộc vùng Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, là thú nuôi lâu đời của cư dân thuộc tôc H’ Mông. Ngoài sự trung thành đặc trưng của loài chó, giống chó Bắc Hà này còn được người nuôi yêu quý bởi sự thông minh nhanh nhẹn, có dáng dấp đẹp theo đúng chuẩn phong thủy như lông dày, đuôi cong bông lau, bờm sư tử, tứ trụ mai hoa…

1. Nguồn gốc xuất xứ và tên gọi thường gặp

Chó Bắc Hà xuất xứ từ miền núi Tây Bắc, vùng Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, Việt Nam. Thường được gọi bằng bằng các tên Vietspitz, chó Bắc Hà, chó Xù bản địa, chó Xồm bản địa.

Giống chó Bắc Hà xuất hiện khá lâu trong đời sống người Việt, được xếp loại là giống chó cổ được nuôi để giữ nhà, đi săn và làm bạn. Giống này có đặc điểm gần giống với giống Chow Chow có nguồn gốc từ Tây Tạng Trung quốc nhưng hình thể và đầu thủ thanh thoát hơn nhiều. Và điều này có thể là cơ sở cho giả thuyết giống chó Bắc Hà có nguồn gốc từ vùng Hy Mã Lạp Sơn.Trong quá trình di cư của người H’mông (dân tộc này bên Trung Quốc gọi là Miêu Tộc, sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam gọi là Người Mèo) có nguồn gốc từ các nhóm dân cư ở Seberi tràn vào lãnh thổ Trung Hoa để tìm kiếm vùng đất ấm áp hơn từ 5000 năm trước, họ đã mang theo những con vật nuôi của mình theo hành trình di cư từ Seberi qua phía tây vào Cao nguyên Thanh Hải của nước Trung Hoa, rồi qua xuống ngả Miến Điện, Bắc Thái Lan và ngày nay sinh sống ở biên giới hai nước Việt Nam và Trung Quốc. Người H’mông sinh sống nhiều ở Tây Bắc Việt Nam bắt đầu từ cuối thời Hậu Lê.

2. Đặc điểm ngoại hình

Đây là giống cho xù có kích thước trung bình, cao khoảng 50-60 cm, nặng từ 19-30kg khi trưởng thành. Màu lông có các màu đen, vàng, vện, xám hoặc đen-trắng, đặc biệt có vài cá thể có màu hung đỏ rất đẹp. Đôi khi xuất hiện bờm lông quanh cổ phân cách phần đầu và thân. Đuôi chó Bắc Hà có dạng bông lau, hoặc đuôi sóc.

Chó Bắc Hà có phần đầu thon gọn, sọ rộng và trán tron, da trán căng phẳng, tai có thể vểnh hoặc cụp.  Mõm hơi nhọn, thon đều về phía chóp mũi. Sống mũi thẳng.  Răng chắc khỏe, miếng cắn dạng cắt kéo khít. Mắt hình hạnh nhân hơi tròn, thẫm màu.  Tai hình tam giác, nằm khá xa nhau, dựng thẳng đứng, rộng ở gốc tai

Về thân hình, chó Bắc Hà có những đặc điểm sau:

– Lưng thẳng.
– Hông: cân đối với thân mình.
– Ngực: Xương ức sa không quá sâu, cân đối với vùng bụng.
– Bụng: Thon, gọn gàng, cân đối với thân mình.
– Đuôi: xù bông, cuộn tròn trên lưng.

3. Đặc điểm tính cách

– Là giống chó canh gác rất tốt với bản năng bảo vệ lãnh thổ cao.
– Linh hoạt, nhanh nhẹn.
– Ham huấn luyện.
– Thân thiện với các thành viên trong gia đình, nhưng rất hoài nghi và cảnh giác với người lạ.
– Thần kinh ổn định, không biết sợ nhưng không hiếu chiến.
– Đa năng, có thể sử dụng để chăn gia súc hoặc huấn luyện làm chó nghiệp vụ (đánh hơi, canh gác).